кандидаты экономических наук, Асилова А.С., Сырлыбаева Н.Ш.
Казахский национальный университет им. аль-Фараби, г. Алматы, Казахстан
Важная веха, знаменующая собой возрождение казахской государственности и обретение свободы, мечты о которой лелеяли многие поколения наших предков. По меркам истории 30 лет – всего лишь мгновение. Однако для многих народов этот период вместил в себя целую эпоху, наполненную трудностями и победами, кризисами и достижениями.
Рубежный момент, который мы переживаем, обязывает каждого сознательного гражданина задуматься над ключевыми вопросами: «Чего мы достигли за эти 30 лет?», «Какую страну мы оставим будущим поколениям?», «Что еще необходимо сделать для укрепления нашей государственности?» Для этого нам нужно оглянуться назад, критически переосмыслить свой путь, зафиксировать наши достижения и проблемы, определить цели и задачи, чтобы уверенными шагами продолжать движение вперед.
Многие эксперты, подводя итоги тридцати лет Независимости Казахстана, помимо достижений на международной арене, указывают на положительные тенденции развития казахстанской экономики, называя при этом Казахстан экономическим лидером Центральной Азии.
Свое восхождение на экономический олимп региона Казахстан начал в непростых условиях. Как отмечали в своих докладах эксперты ОЭСР, на ранних этапах перехода к рыночной экономике после развала СССР, в период с 1992 по 1995 год, реальный ВВП страны упал на 31%, инфляция при этом достигала трех и четырехзначных отметок (ежегодная инфляция потребительских цен не опускалась ниже 100% вплоть до конца 1996 года), на рынке труда было ликвидировано 1,6 млн рабочих мест. Под влиянием азиатского финансового кризиса 1997 года и последовавшего за ним российского кризиса экономические показатели молодого государства продолжили свое падение.
Справиться с ситуацией удалось только к 1999 году, а после 2000-го и вовсе получилось вывести экономику к положительным показателям. Тогда вплоть до финансового кризиса 2008 года темпы роста экономики фиксировались на отметке в 9,4%. До резкого обрушения цен на энергоресурсы и металлы на мировом рынке в 2014-2015 годы стране удавалась держать темп на уровне 5-4%. После был спад, который продержался на уровне 1% вплоть до 2017 года. Но уже к концу 2017-го темпы вернулись на уровень 4,5%.
Добиться такого успеха Казахстан смог благодаря успешно разработанным и реализованным стратегиям экономического развития государства: «Стратегия развития Казахстана как суверенного и независимого государства» и «Казахстан-2030».
Первая стратегия была направлена на формирование перехода от плановой к рыночной экономике в ускоренном темпе с элементами так называемой «шоковой терапии»: приватизация и внедрение частной собственности, отказ от тогда традиционных колхозов, совхозов и переход к частным фермерским хозяйствам, выход из «рублевой зоны» и внедрение собственной национальной валюты, создание финансовых институтов, переход от социальной защиты всего населения к системе социальной помощи, поиск путей привлечения иностранных инвестиций, модернизация добывающих отраслей и т.д. Эта стратегия была запланирована на пятилетний срок, и уже в 1997 году была принята вторая стратегия развития государства — «Казахстан-2030».
Стратегию «Казахстан-2030» стоит считать более амбициозной, поскольку по ее результатам к 2030 году Казахстан должен был войти в число 50 наиболее конкурентоспособных и экономически развитых государств. Также ее воспринимали как более социально ориентированную, потому как в ее первостепенных задачах стояли цели повышения уровня благосостояния казахстанского населения.
Реализовать вторую стратегию удалось уже к концу 2012 года. Тогда в своем ежегодном Послании народу Казахстана Первый Президент Республики Нурсултан Назарбаев представил и третью по счету стратегию — «Казахстан-2050».
Ее главная цель — создание общества благоденствия на основе сильного государства, развитой экономики и возможностей всеобщего труда, вхождение Казахстана в тридцатку самых развитых стран мира.
Многие эксперты утверждают, что добиться успехов и высоких темпов экономического роста удалось только за счет высоких цен на энергоресурсы и полезные ископаемые на международных рынках. И вообще якобы это просто удача и никак иначе.
Но если разобраться в ситуации, можно смело утверждать, что дело не только в удаче. Благоприятно сложившуюся на мировых рынках среду удалось использовать в свою пользу только благодаря мудрому и прагматичному подходу в процессе формирования казахстанской экономики.
Подобного мнения придерживаются и специалисты ОЭСР:
Рост Казахстана сильно зависел и продолжает зависеть от цен на нефть и газ, а также – в меньшей степени – от цен на металл, которые зачастую двигаются в тандеме. Тем не менее, это не значит, что Казахстану просто повезло с наличием природных ресурсов и сырьевым суперциклом начала 2000-х годов. Напротив, восстановление в конце девяностых было во многом связано с намеченными ранее изменениями в политике и законодательстве, в частности, с созданием условий для привлечения крайне необходимых иностранных инвестиций в нефтяной сектор. После обретения независимости эта задача была одной из первоочередных в связи с относительно низким уровнем освоения главных месторождений, сопутствующими техническими проблемами и отсутствием других отраслей, способных быстро привлечь валютный доход.
Казахстану, безусловно, везло на протяжении большей части последних 20 лет, но страна приложила немало усилий, чтобы извлечь максимальную пользу из своего везения — многие экспортеры углеводородного сырья были не так успешны и не смогли получить прибыль, несмотря на благоприятные цены на мировом рынке, или не были готовы к скачкам цен.
Проанализировав складывающуюся ситуацию, власти Казахстана вовремя приняли решение взять курс на диверсификацию экономики.
Начиная с 2010 года, власти страны приступили к углубленной индустриализации, что позволило нарастить вклад обрабатывающей промышленности в казахстанский ВВП. По итогам 2020 года ее доля составила 13. Валовая добавленная стоимость составила 9,4 трлн тенге, экспорт продукции вырос на 5%. И это все в условиях закрытых границ и пандемии.
За последние 10 лет в Казахстане удалось создать более 1500 индустриальных проектов, чей вклад в ВВП государства составляет практически треть от всех поступлений. Наблюдаются активные темпы роста отечественной фармацевтики на уровне 26,6% и машиностроения – 20,6%. Все это позволяет Казахстану оставаться экономическим лидером стран Центральной Азии: на его долю приходится около 70% общего объема ВВП всего региона.
Начиная с 2010 года казахстанские власти начали делать уверенные шаги навстречу технологичному прогрессу. Одними из первых, и не только в регионе, но и на всем постсоветском пространстве, в Казахстане запустили систему электронного обслуживания населения. К настоящему времени в онлайн-формат переведены практически все виды государственных услуг.
Сегодня в Казахстане, чтобы получить ту или иную справку или зарегистрироваться по месту прописки, заказать цифровую подпись или какой-либо официальный документ, не нужно стоять в многочасовой очереди, достаточно иметь смартфон. В Казахстане внедрены и электронные документы, избавляющие от необходимости носить с собой паспорт, удостоверение личности, различные свидетельства и водительские права. Все это есть в приложении электронного правительства.
Как заявил министр цифрового развития, инноваций и космической промышленности Республики Казахстан Багдат Мусин в ходе отчетной встречи перед населением страны, в Министерстве цифрового развития сконцентрированы такие направления экономики будущего, как цифровизация, космос, новые виды коммуникаций и связи, большие данные, облачные технологии и IT-отрасль.
2020 год был сложным. Пандемия ускорила темпы цифровизации. Все переходят в онлайн. Возросла значимость доступа к связи и интернету. Интернет спас мир во время пандемии. Сейчас практически все населенные пункты Казахстана обеспечены интернетом, однако в 1200 селах остаются вопросы к его скорости. В связи с этим теперь скорость интернета будет регламентироваться. Теперь утверждена методика, по которой определены минимальные показатели связи. А за несоблюдение параметров качества операторы будут нести ответственность, — отметил министр.
По его словам, благодаря реализации многих проектов услуги, которые население получало на порталах электронного правительства для граждан eGov, теперь можно получать и на базе других платформ, например, через приложения банков. И это все на фоне того, что в Казахстане до сих пор доступ в интернет считается одним из самых дешевых по меркам стран СНГ.
В Казахстане, кроме того, разработан новый национальный проект. Готовится аудит информсистем страны. В целях оптимизации бизнес-процессов создан Центр цифровой трансформации, где изучают текущие бизнес-процессы госорганов при предоставлении госуслуг населению. Сегодня на основании предложений госорганов ведется работа по совершенствованию процессов.
В стране официально действуют 17 майнинг-ферм. Ведется строительство 12 традиционных ЦОД (в городах Нур-Султан, Алматы, Актобе, Актау, Жезказган, Караганда, Кызылорда, Уральск) общей мощностью 2700 стойкомест и 6 майнинговых ЦОД (в городах Актобе, Павлодар, Петропавловск, Талдыкорган, Туркестан, Экибастуз) с общей нагрузкой 300 мегаватт электроэнергии. В Казахстане размещено 6% всего мирового майнинга, что составляет приблизительно 18-25 млн долларов дохода ежемесячно. В дальнейшем эти цифры будут только расти.
Вместе с этим три спутника дистанционного зондирования Земли и два спутника связи KazSat обеспечивают отрасли экономики оперативно значимой информацией по линии ЧС, сельского хозяйства, мониторинга лесных и водных ресурсов, обороны и безопасности, а также связью и телевещанием. В ближайшем будущем планируется обзавестись уже более совершенными спутниками, которые улучшат не только связь и интернет, но и все процессы по передаче данных.
Оглядываясь назад, можно увидеть, что Казахстану удалось практически невозможное. По всем показателям Казахстан уже сейчас уверенно превосходит своих бывших соседей по Союзу и, самое главное, не планирует останавливаться на достигнутом.
В обществе растет запрос на более активное участие в жизни страны и процессе принятия решений. Моя концепция «слышащего государства» и инициатива о создании Национального совета общественного доверия – прямой ответ на него. Он продолжает традиции великих собраний в Ордабасы, Культобе, Улытау.
Эти инициативы станут основой для дальнейшего развития гражданского общества. Этими вопросами мы занимаемся планомерно. Это результат политики, направленной на демократизацию страны, модернизацию политической системы.
Политические реформы – дело не одного дня и даже не одного года, однако затягивать их тоже нельзя. Власть должна всегда чувствовать свою ответственность перед народом. Мы переходим к выборности сельских акимов, которая позволит укрепить систему местного самоуправления, начиная с низового уровня. После этого будем проводить выборы районных акимов. Если новая система покажет свою эффективность, перейдем к выборам акимов следующего уровня.
Недопустимо, чтобы форсирование политической модернизации, популистские лозунги привели к кризису государственной системы. По опыту некоторых стран мы видим, к чему приводит резкая смена парадигмы. В нашей стране должны царить закон и порядок на основе полного соблюдения прав человека. Очевидно, что анархия и вседозволенность до добра не доведут.
Политическая система Казахстана развивается в соответствии с современными требованиями. Предстоящие выборы в Мажилис являются важным шагом на пути развития многопартийного Парламента. В стране действуют партии, стоящие на различных идеологических платформах: консервативных, либеральных, патриотических, социалистических и так далее. Это естественный процесс. Политический плюрализм содействует развитию и укреплению государства эволюционным путем. Различные политические силы нашей страны объединяет одна общая ценность – священная Независимость.
Наша цель – оставить следующему поколению сильное государство с мощной экономикой и прочными духовно-нравственными устоями. Чтобы Казахстан продолжил свое движение вперед, мы должны воспитать его в духе патриотизма и преданности национальным интересам.
-
-
АҚПАРАТ ДӘУІРІНДЕГІ БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯ
А.С. Асилова1, экономика ғылымдарының кандидаты
Ж.С. Карабаева2, экономика ғылымдарының магистрі
1, 2 әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Білім саласындағы бәсекелестік Қазақстандық жоғыры оқу орындарын үнемі даму үстінде болу керектігін айқындайды. Бұл өз кезегінде оқу үрдісіне өзгелердің алды болу үшін түрлі жаңа форматтағы оқу тәсілдерді, түрлі озық техниканы қарқынды еңгізумен көрініс тауып келеді. Заманына қарай адамы демекші, кәзіргі жас буын психоллогиясымен кеңестік жастар психологиясы мүлдем екі бөлек. Яғни, совет дәуірінде қолданылып келген жалпақ тілмен айтқанда «кнут и пряник», яғни «алдымен талап етіп, артынан марапатын беру» тәсілі, кейінгі келген жас буынға қолдануға келмейді. Бұл жағдайда, бала кішкентайынан сын котере білмей өскен бала психологиясы морт сынып кетеді де теріс нәтиже беруі мүмкін. Соған сәйкес оларға қолданылған білім беру методикасы да сәйкесінше бір біріне келмейди. Нарықтық бағытпен дамыған мемлекеттерден алынған кредиттік білім беру жүйесімен оқу процесінде негізгі жүктемені студентке, яғни барынша өз күшімен еңбектеніп, өз қалауымен таңдау жасауға бағытталған десек, советтік жүйе үлкен жүктемені ұстаздарға беретін болған.
Ақпарат (лат. informatio – түсіндіру, мазмұндау) ұғымы күнделікті өмірден бастап техникалық салада пайдаланылатын көп мағыналы ұғым. Жалпы алғанда бұл ұғым шектеу, байланыс, бақылау, форма, инструкция, білiм, мағына, құрылым, бейнелеу, сезіну тағы басқа ұғымдармен тығыз байланысты. Көп адам бұл жайлы Білім дәуірі немесе білім қоғамы тудырған Ақпарат дәуірі туралы айта бастады; ақпараттық қоғам, ақпараттық технологиялар, тіпті информатика, ақпарат ғылымы және компьютер ғылымы назарға көп түсуде. Қазір пән мұғалімдерінен тек өз бағдарламалары негізінде сабақ берумен шектелмей, өз пәніне деген қызығушылықты ояту үшін студенттің көңілдерін пәндеріне аударудың түрлі тәсілдерін барынша қолдануға мүмкіндік берілуде, соның ішінде ақпаратты барынша қызықты етип жеткізе білу тәсілдеріне назар аударылуда. Бұл жағдайда әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде инновациялық жаңалықтарды оқу процесіне қарқынды, әрі уақытылы енгізіп отыруды басты бағыты етіп алған оқу орында видеодәрістердің орны ерекше. Білім бағдарламасына МООК құрастыру немес өзге дамыған елдердің үздік университеттерінің бағдарламаларын негізге алып, өз пәндеріне енгізу студенттердің жаңа дәріс пен жаңа әдістерді қызыға меңгерулерінен көруге болады. Білім сапасын көтеру мақсатында дәрістерге сол тақырыпта қызмет атқаратын қонақтарды шақыру да студенттердің оқу процесіне деген қызығушылықтарын арттыруда. Универ жүйесі негізінде тапсырмаларды электронды нұсқада алып, бірден оны антиплагиатқа тексере алу мүмкіндігі де, ұстаздардың сапасын көтеру мақсатында шетелдік онлайн-семинарды қарқынды жүргізу, кампусқа жүргізілген жөндеу жұмыстары, әр аудиторияға орнатылған пректорлар мен жаңа ашылған «Мәңгілік ел» архитектурасы және т.б., барлығы түптеп келгенде студенттердің барынша өздерін кампуста ыңғайлы сезінуге барлық жағдайлар жасалып келуде.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Ахметкалиева Э.М., Муллагаяова Г.С., Инновации в сфере образования. https://cyberleninka.ru/article/n/innovatsii-v-sfere-obrazovaniya-1/viewer –
- Уикипедия ашық энциклопедиясы. https://kk.wikipedia.org –
- ҚазҰУ мүмкіндіктер мекені! https://www.youtube.com/watch?v=X_jbt9lcs0c. –
- ҚазҰУ-да «Мәңгілік Ел» сағат стеласы бой көтерді https://youtu.be/k7CasYNf-Vg –
ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
А.С. Асилова1, экономика ғылымдарының кандидаты
Ж.С. Карабаева2, экономика ғылымдарының магистрі
1, 2 әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Қ.Ж. Токаевтың Қазақстан халқына жолдауында 2021 жылғы 7 қазандағы № 670 Жарлығымен бекітілген Ұлттық жобалар тізбесі негізінде «Білімді ұлт» сапалы білім беру» ұлттық жобасы халық алдына ұсынылған болатын [1].
Ақпарат таратудың басты орталығына айналған «Интернет»-тің зор мүмкіндігін барынша пайдалану адам баласын барлық салада бұрын соңды болмаған жетістіктерге жеткізді деуге болады. Осыған сәйкес білім беру саласына да түрлі өзгерістер алып келді. Бұл өз кезегінде жоғары оқу орындарының алдына жаңа бағыт, яғни заман талабына сай болатын жан-жақты дамыған жаңа мамандарды даярлап шығаруды талап етті. Дәстүрлі білім беру форматына жылдам қарқынмен енген технологиялармен қатар, жаңа білім беру техникасын алып келді.
Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің білім саласындағы техникалар (интеррактивті тақта, сонғы үлгідегі техникамен қамтамасыз етілген орталықтар, 3D модулді ситуациялық жағдайларды бейнелеу мүмкіндігі бар көзілдіріктер, қадағалау-бағалау жүйесінің бағдарламалары, өзге де білім саласына байланысты қолданылатын құрал-жабдықтар) оқу үрдісінде көбінде ақпарат тасымалдаушы білім беру технологиясының құралы есебінде пайдаланылады.
Оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделіп, инновациялық және интерактивтік әдістемелерін білім беру барысында пайдалана отырып, қорытынды нәтижеге, яғни ақпараттың қызық, әрі тез қабылдауына, білім сапасының көтерілуіне мән беруледі. 1960 жылдарда шет ел зерттеушілері «педагогикалық технология» терминді енгізді. В. Беспалько «педагогикалық технология дегеніміз – тәжірибеде жүзеге асырылатын белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасы, ал педагогикалық жағдайларға сай қолданылатын әдіс, тәсілдер – оның құрамды бөлігі ғана» – деген тұжырымдама берген [2].
Оқу-тәрбие процесінде инновациялық педагогикалық жаңалықтарды енгізудің 4кезеңін бөліп көрсетуге болады [3]:
Білім сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технологияларды игере келе, келесі тұжырым жасауға болады: жаңа инновациялық технология түрлері көп, оларды дұрыс таңдай білу болашақ нәтижеге тікелей байланысты; жаңа білім беру технологиясында жүйелі түрде үздіксіз жүргізгенде ғана жетістікке жетуге болады; инновациялық оқыту технологиясын енгізу барысында оқу орындарының материалдық-техникалық базасының заман талабына сай болуы да білім беру сапасына тікелей байланысты.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Қ.Ж. Токаевтың Қазақстан халқына жолдауы / https://www.akorda.kz/kz/ulttyk-zhobalar-tizbesin-bekitu-turaly [электронды ресурс] 2021.
- Бұзаубақова К. «Жаңа ПЕД-технологияны меңгеру – міндет» / Қазақстан мектебі № 9-10. – 2005., 25-26 б.
- Бейсенова Ж.Ж. «Инновациялық оқыту технологиясының оқыту процесінде қолданылу ерекшеліктері» / Халықаралық ғылыми-практикалық конференция / Caspian University. Алматы. – 2005., 85-88 б.
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШЕБЕРЛІК БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ ЖОЛДАРЫНЫҢ БІРІ
А.С. Асилова1, экономика ғылымдарының кандидаты
Ж.С. Карабаева2, экономика ғылымдарының магистрі
Ф.А. Патчаханова3, «Қаржы» мамандығының 2-курс студенті
1, 2, 3 әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Елбасы жолдауы бойынша алға қойған міндеттер ауқымды, бірақ шешілетін міндеттер және бұл бағытта бәріміз бірігіп өз үлесімізді қосатын боламыз деп әл-Фараби атындағы ҚазҰУ өз алдына бір қатар міндеттер тұр.
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың әрбір факультеті мен ғылыми орталықтары үшін алда ауқымды тапсырмалары тұр. Геология және геологиялық ақпарат саласындағы реформаларды атап өткен Елбасы ғылыми-педагогикалық әлеуетті арттыру қажеттігін айтты. Жолдауда медицина мен вакцинация, өнеркәсіп пен экономиканы жасылдандыру, жаңа кәсіптерді құру және дамыту мәселелері де қозғалды. Білім сапасын арттырудың негізгі жолдарының бірі – мектептегі білім сапасын жүйе ретінде қарастырып, оның дамуына жағдай жасау болса, оның ең бастысы – білім беруді дараландыру.
Білім саласын дамыту мәселесіне тоқталған Елбасы мемлекеттік қолдау мен тұрақты назардың арқасында педагогикалық мамандықтарға қызығушылық артқанын айтты. Бұл ретте заманауи инновациялық ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың шындығына бейімделу әл-Фараби атындағы ҚазҰУ үшін кезек күттірмейтін міндет болып табылады. Білім ғылымда, мәдениетте, экономикада және қоғамның басқа да салаларында жетекші рөл атқарады, өйткені бұл даму адамның қасиеттерімен анықталады. Сондықтан, бүкіл жүйеде, әсіресе, мектептерде білім сапасын арттыру мәселесі басты назарда. Мектептегі білім мен тәрбиенің сапасын арттыруда мұғалімдердің педагогикалық шеберлігі мен кәсіби құзыреттілігінің өсуі ерекше рөл атқарады. Оқытушылардың біліктілігін арттыру курстарында жүйелі түрде оқыту, олардың семинарларға, ғылыми-теориялық және әдістемелік конференцияларға, педагогикалық оқуларға қатысуы, өз бетімен жұмыс істеуі, шығармашылық есеп беруі мұғалімдердің кәсіби шеберлігін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді, бұл түптеп келгенде студенттердің білім сапасына әсер етеді. Осы даму стратегиясымен және ҚазҰУдың қызметіоны халықаралық бейімді типтегі инновациялық-бағдарлы университет ретінде қалыптастыруға, халықаралық талаптар мен стандарттарды ескере отырып, мамандандырылған кәсіптік-инновациялық білім берудің ұлттық үлгісін қалыптастыруға бағытталған.
ҚазҰУ және әлем тілдері университетінің қызметі Қазақстан Республикасының жоғары кәсіптік білім беру жүйесін стратегиялық дамыту мен жаңғыртудың жалпы бағытында бәсекеге қабілетті және жоғары кәсіби білім беру жүйесін құруға бағытталған. халықаралық стандарттарға барабар отандық экономиканы жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз ету, адами капиталды дамыту үшін білім, ғылым және инновацияларды интеграциялау арқылы білім берудің ұлттық үлгісін қалыптастыру. Білім ғылымда, мәдениетте, экономикада және қоғамның басқа да салаларында жетекші рөл атқарады, өйткені бұл даму адамның қасиеттерімен анықталады. Сондықтан, бүкіл жүйеде, әсіресе, мектептерде білім сапасын арттыру мәселесі басты назарда. Ал жоғарғы оқу орындарында техникалық мамандықтарды көбейту жолдаудың алдыңғы және басты сөздерінің бірі болды. Осы орайда біздің ҚазҰУ жолдау бойынша тапсырма ала отырып, алға қарай жылжуда. Жоғарғы оқу орнымыз үшін білім сапасын көтеру бірінші орында.
Республика Казахстан, Алматы, 050040 пр. аль-Фараби, 71 Тел. 8 (727) 377-33-33, 8 (727) 377-33-30 Факс +7 (727) 377-33-44 Email:info@.kaznu.kz